كيست پيلونيدال

كيست پيلونيدال كه عموما در بين مردم به كيست مويي مشهور است؛ به زبان ساده، ايجاد يك حفره عفوني در گودي كمر، يعني تقريبا در پايين ترين قسمت ستون فقرات مي باشد. اين كيست معمولا به صورت يك منفذ پوستي كوچك نمايان شده؛ گاهي چيزي بيش از يك فرورفتگي حاوي چند موي پيچيده نيست.اين بيماري كه مردان را بيش از زنان گرفتار مي كند؛ اغلب براي اولين بار در دوران بلوغ و هنگاهي كه رشد مو و فعاليت غدد چربي افزايش مي يابد؛ بروز مي كند. اين عارضه در افراد چاق، پرمو، كساني كه زياد عرق مي كنند، كارهاي نشسته دارند يا لباس هاي تنگ مي پوشند، بيشتر ديده مي شود.
به دليل افزايش كارهاي نشسته و تغيير نحوه لباس پوشيدن مردم(استفاده از لباس هاي تنگ و حاوي الياف مصنوعي) و گسترش چاقي، شيوع اين بيماري به نحو انفجاري در حال گسترش است.

كيست پيلونيدال كه عموما در بين مردم به كيست مويي مشهور است؛ به زبان ساده، ايجاد يك حفره عفوني در گودي كمر، يعني تقريبا در پايين ترين قسمت ستون فقرات مي باشد. اين كيست معمولا به صورت يك منفذ پوستي كوچك نمايان شده؛ گاهي چيزي بيش از يك فرورفتگي حاوي چند موي پيچيده نيست.اين بيماري كه مردان را بيش از زنان گرفتار مي كند؛ اغلب براي اولين بار در دوران بلوغ و هنگاهي كه رشد مو و فعاليت غدد چربي افزايش مي يابد؛ بروز مي كند. اين عارضه در افراد چاق، پرمو، كساني كه زياد عرق مي كنند، كارهاي نشسته دارند يا لباس هاي تنگ مي پوشند، بيشتر ديده مي شود.
به دليل افزايش كارهاي نشسته و تغيير نحوه لباس پوشيدن مردم(استفاده از لباس هاي تنگ و حاوي الياف مصنوعي) و گسترش چاقي، شيوع اين بيماري به نحو انفجاري در حال گسترش است.

علل ايجاد كيست پيلونيدال
در مورد مادرزادي يا اكتسابي بودن كيست پيلونيدال اختلاف نظر وجود دارد ولي مهم ترين دلايل احتمالي ايجاد كيست پيلونيدال عبارتند از: عفونت به دلايل مختلف، آسيب ديدگي ناحيه بر اثر ضربه يا موارد ديگر و يا فرو رفتن تدريجي مو در پوست.
نشانه ها
معمولا كيست پيلونيدال تا زماني كه به صورت حاد دچار عفونت نشده باشد؛ نشانه اي ندارد. در اين حالت، تنها تظاهر بيماري، وجود حفره اي زير پوستي در فاصله دو باسن و كمي بالاتر از مقعد است كه ممكن است اندازه اي به قطر يك تا چند سانتي متر داشته باشد؛ حاوي مقاديري مو باشد و توسط چند سوراخ ريز به سطح پوست راه داشته باشد. در اين وضعيت، تنها در معاينه، سوراخهاي ريز پوست در فاصله بين دو باسن قابل مشاهده است.

با ايجاد عفونت، علايم زير بروز مي كند:درد خود به خودي يا احساس درد با لمس، قرمزي، تورم ناحيه مبتلا، تب و لرز و ترشح چرك يا خونابه. اگر مجراي اين سوراخها بسته شود؛ ترشحات چركي داخل حفره تجمع پيدا مي كنند و باعث ايجاد آبسه مي شوند كه با درد شديدي همراه است.
تشخيص
تشخيص اين بيماري به صورت باليني و توسط پزشك، به راحتي قابل انجام است. اگر به هردليل نمي توانيد يا نمي خواهيد به پزشك مراجعه كنيد مي توانيد مطمئن باشد كه حتي در صورتي كه در تشخيص شخصي خود هم دچار خطا شده باشيد، با انجام دستورات درماني اين مقاله دچار عارضه يا آسيبي نخواهيد شد.
درمان
درمانهاي علامتي و تسكيني، استفاده از آنتي بيوتيك و تخليه چرك با برش روي كيست يا تخليه كامل كيست از طريق جرّاحي، از درمانهاي رايج مورد استفاده هستند؛ اما تجربه ساليان گذشته به من نشان داده است كه تقريباً هيچ گاه نياز به انجام درمان پرعارضه، پرخرج و پرزحمت كيست از راه جرّاحي نيست. مراحل درمان اين عارضه به شيوه طب سنّتي در ادامه آمده است.
كيست پيلونيدال از منظر طبّ سنّتي
به نظر مي رسد كه مهم ترين دليل ايجاد كيست مويي، تجمّع سودا در اين ناحيه است. سودا كه خلطي است سنگين، تمايل به رسوب در نواحي تحتاني بدن دارد(مثل واريس در پاها يا واريكوسل در بيضه ها). از آنجا كه از سويي در اين روزگار، هم تجمّع سودا در بدن ما زياد شده است(به دلايل متعدد و از جمله تغذيه نامناسب) و از سويي عموم ما پشت ميزنشين شده ايم، سوداي موجود در سر و تنه تمايل دارد كه در انتهاي ستون فقرات رسوب كنيد و اگر بدن نتواند اين رسوب را پاك كند، بروز كيست پيلونيدال اجتناب ناپذير خواهد بود. براي داشتن اطلاعات بيشتر در مورد خلط سودا مي توانيد اين مقاله را بخوانيد:
درسنامه مزاج شناسي- مقاله پنجم؛ مزاج شناسي انساني؛ مزاج سودا

درمان كيست پيلونيدال به شيوه طبّ سنّتي
۱- در صورتي كه بيمار يبوست دارد؛ با شيوه هاي مناسب، بايد يبوست وي را درمان كرد. مي توانيد در اين زمينه با يك پزشك يا عطار حاذق تجربه كنيد يا اين مقاله را بخوانيد:
امّ الامراضي به نام يبوست
۲- استفاده خوراكي از داروهاي ضدّ عفونت گياهي مثل بيد، خطمي، زنيان، آويشن، بابونه و … بسته به وضعيت مزاجي بيمار. در اين زمينه نيز مي توانيد از يك پزشك سنتي يا عطار حاذق مشورت بگيريد.
يك پيشنهاد ساده كه شايد به همه افراد بسازد اين است كه هر روز يك قاشق غذاخوري آويشن آسياب نشده و يك قاشق غذاخوري گل خطمي را با يك و نيم ليوان آب نيم ساعت روي شعلم كم جوشانده صاف و شيرين و ميل كنيد. افراد گرم مزاج مي توانند 5 عدد عنّاب و افراد سردمزاج هم يك قاشق مرباخوري بابونه به اين تركيب اضافه كنند.
۳- ضمادهاي تخليه كننده كيست: ساده ترين راه كه در عين حال تقريبا هميشه از آن پاسخ مثبت گرفته ام، اين است كه مقداري اسپرزه را آسياب كرده با مرهم سياه(كه در عطّاري ها معمولا به نان پماد اكتيول شناخته مي شود)، مخلوط و روي كيست، ضماد كنيد. اين ضماد را روزي ۲ بار(صبح و شب) عوض كنيد، بعد از چند روز استفاده، كيست، سَر باز كرده، شروع به تخليه مي كند. ضماد فوق را تا تخليه كامل كيست، يعني تا وقتي خروج چرك ادامه دارد، ادامه دهيد. بعد از تخليه كامل كيست، بيماري درمان شده محسوب مي شود؛ به همين سادگي. بهترين نشانه براي درمان بيماري، از بين رفتن علائم باليني مانند خروج چرك و خون، درد و قرمزي است.
نكته 1: باقي ماندن سوراخ هاي ريز كيست، نياز به اقدام خاصي ندارد و معمولا خود به خود بسته مي شوند.
نكته 2: با همين ضماد، معمولا موهاي داخل كيست هم تخليه مي شوند. گاهي اين تخليه خود به خود است اما در موارد ديگر هرقدر از نوك موها كه از سوراخ بيرون مي آيد را با موچين يا وسيله اي مشابه بيرون بكشيد اما در صورت عدم تخليه موها هم نياز به اقدام درماني خاصي نيست.
نكته 3: محل دقيق كيست براي گذاشتن ضماد از روي درد، تورّم يا قرمزي محل معلوم مي شود. براي اطمينان بيشتر مي توانيد منطقه وسيع تري را ضمادگذاري كنيد.اگر سوراخ هاي كيست باز هستند، مي توان روي آنها و اطرافشان را ضماد گذاشت.
نكته 4: استفاده از ضمادهاي ديگري نيز كه خاصيت تخليه غدّه ها را دارند و باعث خروج چرك كيست خواهند شد(و در كتب طبّ سنّتي به فراواني ذكر شده اند؛) نيز بلامانع است كه بسياري از آنها را مي توانيد از افراد مسن تر فاميل ياد بگيريد يا با مراجعه به يك عطّار باتجربه از آنها آگاه شويد؛ امّا نسخه فوق، ارزان، آسان و قابل دسترسي در همه جاست.
براي مثال ضماد كردن مغز حرام گوسفند يك راه حلّ مناسب است. خيلي از مواقع ضماد مرهم سياه يا روغن سياه به تنهايي هم مشكل را حل مي كند.براي كيست هايي كه عفونت زيادي دارند و به اصطلاح به نظر مي رسد كه رسيده اند يك راه حلّ جالب وجود دارد به اين ترتيب كه يك ظرف چيني را كاملا ريز خرد كنيد و با خرما مخلوط كنيد و روي كيست ضماد كنيد. اين ضماد بسيار سريع عمل مي كند و كيست را تخليه مي كند.
4- زالواندازي و حجامت: استفاده از حجامت يا زالواندازي اطراف كيست، درمان هايي كمكي و درعين حال بسيار موثّرهستند؛ به ويژه زماني كه كيست دچار عفونت حادّ شده باشد و با علايمي مثل درد و قرمزي محلّ و تب همراه باشد؛ حجامت يا زالواندازي حتّي مي توانند به عنوان گزينه اوّل، قبل ازشروع ساير اقدامات، مدّنظر قرار گيرند.
اگر بخواهيم روشي علمي را در اين مورد پي بگيريم بايد به اين روش عمل كنيم:اگر بيمار دچار غلبه عمومي سودا باشد بايد ابتدا حجامت عام، سپس حجامت ساكرال(چهاربند) و در نهايت و در صورت ضرورت، زالواندازي روي كيست انجام شود. اما اگر بيمار دچار غلبه سودا نيست و تنها دچار رسوب سودا در ناحيه كيست است، مي توانيد از ابتدا به سراغ زالواندازي برويد. به هرحال بهتر است با يك طبيب حاذق مشورت كنيد.
معمولا انداختن 7-8 عدد زالو در اطراف دهانه كيست (و در صورت ضرورت، تكرار اين كار در يك هفته بعد)، مشكل را حل مي كند. براي كسب اطلاعات بيشتر در مورد زالودرماني اين مقاله را بخوانيد:
زالو؛ جرّاح كوچك
گاهي و عليرغم اقدامات فوق، كيست، سر باز نمي كند كه معمولا اين موارد در بيماراني ديده مي شود كه يا كيست، بسيار كوچك است و يا بدون چرك يا حاوي مقادير اندك و ناچيز عفونت است. در اين بيماران اگر علامت ديگري وجود نداشته باشد؛ مي توانيد مطمين باشيد كه غير از اقدامات پيشگيرانه و نيز يك بار زالواندازي يا حجامت محلّ كيست، نياز به اقدام ديگري نيست.
۴- اگر كيست خيلي بزرگ بود، پس از تخليه كامل، براي پر شدن سريعتر آن به طور مرتّب مقداري عسل(يا تركيب دو قسمت روغن زيتون خام و 5 قسمت عسل) را داخل آن بريزيد. كيست هاي كوچكتر معمولاً نيازي به اين كار ندارند.
نكته مهم: اگر از كساني هستيد كه كيست را جرّاحي كرده اند؛ پانسمان فوق الذّكر در پر شدن محل عمل جراحي بسيار مفيد است.


پيشگيري
براي پيشگيري از اين عارضه، توجّه به چند نكته ساده كفايت مي كند:
۱- كوتاه نگه داشتن موهاي ناحيه بين دو باسن(ترجيحاً با استفاده ازداروي نظافت سنّتي).
۲- شستشوي منظّم: حمام كردن يا دوش گرفتن روزانه براي تميز نگه داشتن ناحيه كيست توصيه مي شود اگرچه به نظر مي رسد استفاده از وان آب گرم در پيشگيري از عفونت كيست موثرتر از دوش گرفتن باشد.
۳- خشك نگه داشتن ناحيه به ويژه استفاده از لباس هاس زير نخي و جاذب رطوبت.
۴- پرهيز از نشستن طولاني مدت روي صندلي.
۵- در افرادي كه تعريق زيادي دارند، كم كردن تعريق در اين ناحيه نيز مي تواند تا حدّي كمك كننده باشد.
۶- پوشيدن لباس سبك و گشاد.
۷- جلوگيري از اضافه وزن.

كيست مويي